Na rynku zabawek oferta jest niemalże nieskończona. Możemy sprawić naszym pociechom co im się tylko wymarzy. Trzeba jednak pamiętać o niezwykle ważnej kwestii: zabawki mają także uczyć i rozwijać dziecięce zdolności. Biorąc pod uwagę rolę edukacyjną nie ma lepszego wyboru niż klocki.

Przyjmuje się, że klockami dzieci zaczynają się interesować w wieku dwóch lat. To zainteresowanie można podzielić na etapy. Początkowo maluchy po prostu przenoszą elementy lub przypadkowo je układają. Następnie przychodzi czas na składanie rzędów czy prostych konstrukcji przypominających wieże lub mury. Największe zainteresowanie zabawą klockami przejawiają dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Tu wyobraźnia nie ma granic: powstają zamki, wieżowce, mosty, mury, pojazdy, elementy architektoniczne i przyrodnicze.

Nie tylko bawią, ale i uczą

Nie ma wątpliwości, że zabawa klockami stymuluje rozwój najmłodszych, wpływając na szereg czynności, zachowań, umiejętności. Można wśród nich wymienić m.in.:

• wzmacnianie koordynacji ruchowej i wzrokowej przez dopasowywanie elementów;
• wzbogacanie słownictwa poprzez rozmowę o konstrukcjach, np. ich kształtach i kolorach;
• naukę zasad współdziałania w społeczeństwie – kiedy dzieci bawią się klockami w grupie i np. muszą się nimi podzielić;
• umiejętność planowania działań i rozwój zmysłu przestrzennego, a także wypowiadania się przez formę;
• rozwiązywanie problemów i utrzymywanie kontroli nad własnymi działaniami.

Klocki badają nawet naukowcy

Badania wstępne nad rolą zabaw konstrukcyjnych w rozwijaniu wyobraźni technicznej-kinetycznej dzieci w wieku przedszkolnym przeprowadził prof. Wojciech Walat, kierownik Zakładu Dydaktyki Ogólnej i Systemów Edukacyjnych Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Rzeszowskiego.

– Wnioskując na podstawie uzyskanych wyników, można stwierdzić, że zabawy dzieci z wykorzystaniem klocków towarzyszą im niemal na co dzień. I to zarówno w przedszkolu, jak i w domu – tłumaczy prof. Walat. – Są one dla dzieci cennym doświadczeniem w procesie ich rozwoju.

W badaniach wzięło udział 60 dzieci, w tym 23 dziewczynki i 37 chłopców – w wieku 4, 5 i 6 lat. Prawie połowa z nich (43,4%) często bawiła się klockami. Czwarta część grupy bawiła się nimi bardzo często. Tyle samo było dzieci, które bawiły się klockami czasami. Czworo przyznało, że rzadko wybiera takie zajęcie. W ostatniej grupie znalazła się 4-letnia dziewczynka i chłopiec w tym samym wieku – te dzieci miały największe trudności z wykonywaniem zadań testowych – nie poradziły sobie z kreśleniem linii prostych i zaokrąglonych. Zdaniem naukowca z Uniwersytetu Rzeszowskiego wpłynął na to fakt, że posiadały one tylko jeden zestaw klocków, którymi rzadko się bawiły.

Pobawmy się razem

Niezwykle ważny podczas zabaw klockami jest udział w nich rodziców, opiekunów czy rodzeństwa. Trzeba jednak pamiętać, że udział ten musi się ograniczyć jedynie do wspomagania czynności podejmowanych przez dzieci. Nie można ich w nich wyręczać. O jaką pomoc najczęściej proszą najmłodsi? Z relacji rodziców wynika, że chodzi m.in. o:

• dobór klocków;
• połączenie trudno składających się elementów;
• utrzymanie pionu wież czy budynków;
• łączenie większych elementów w całość;
• znalezienie klocków podanych w instrukcji;
• dopasowanie drobnych elementów;
• wpasowanie kół do pojazdów;
• wstawianie okien i drzwi do budynków.

Nie ma wątpliwości, że obecność opiekunów sprzyja rozwojowi umiejętności konstrukcyjnych. Warto więc dowiedzieć się, jak najlepiej zorganizować zabawę klockami, zarówno w domu, jak i przedszkolu. Pedagodzy proponują, by zbiór klocków zawierał m.in. rampy, koła i wagoniki, pomagające we wstępnej nauce fizyki. Ponadto miejsce przeznaczone do zabawy klockami powinno być oddalone od innych zajęć w klasach. Musi być przestrzenne i wygodne dla większej grupy dzieci. Koniecznie wytłumaczyć trzeba najmłodszym zasady zabawy – to, że klockami nie wolno rzucać, a po skończonych zajęciach trzeba odłożyć je do pudełek.

Klocki jak trampolina rozwoju

Podczas pracy nad konstrukcjami dzieci należy zapoznać z nowymi (jeśli oczywiście ich nie znają) pojęciami, np. „łuk”, „rampa” itd., a także pojęciami: nad, pod, w lewo, w prawo. Wybrane budowle można też oznaczyć szyldami – niech dzieci narysują i wytną je same z papieru. Zasugerujmy ponumerowanie domów, to dobra okazja do nauki cyfr. A co jeśli nasze konstrukcje zamienimy na siedlisko przyrody? Czemu nie, mogą w nich zamieszkać pluszaki, a okolice obsadzić drzewami wyciętymi z kartonu czy gałązkami z przyklejonymi do nich papierowymi liśćmi. Zabawa nie musi być ulotna, pomimo iż budowle trzeba będzie rozebrać. Można przecież zrobić im zdjęcia aparatem cyfrowym, a później stworzyć z tych fotografii wystawę.

Jakie klocki wybrać?

Pozostaje istotna kwestia: jakie klocki wybrać? Na rynku jest bez liku różnych propozycji. Mamy tu zestawy dla najmłodszych, złożone z drewnianych klocków, a także bardziej skomplikowane, plastikowe (sprawdźmy czy mają atest), zwiększające znacznie możliwości konstrukcyjne. Ciekawe są oferty polskich producentów, które nie odbiegają jakością od zagranicznych, randomowych, szeroko reklamowanych klocków, a często przewyższają je gatunkowo. Wybierając np. Klocki Blocki firmy produkującej klocki konstrukcyjne dla maluchów i dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym. Firma ma świadomość, że jej produkty mają pozytywny wpływ na dziecko, wspomagając zdolności manualne, kreatywność, logiczne myślenie i spostrzegawczość. Ponadto wszystkie klocki Blocki projektowane są w Polsce. Z ich konstruktorami współpracują uznani eksperci ds. rozwoju dzieci.

Żeby łatwo było posprzątać

Nie można pominąć logistyki porządkowej – wyobraźmy sobie podłogę, a na niej stos klocków, brrr… Pojemnik lub sorter do klocków to rzecz nieodzowna. Z pewnością nie można wybierać takich, gdzie klocki układane są ściśle obok siebie w rzędach tak, by pojemnik udało się zamknąć. Lepiej wybrać większy, do którego można po prostu przesypywać klocki.

Klocki i ich wpływ na rozwój dziecka to szeroki temat. Może dlatego, że pełniły one ważną rolę odkąd istniały. Bawili się przecież nimi nasi dziadkowie, rodzice, bawiliśmy się nimi my, bawią się nasze dzieci i na sto procent – będą się nimi bawiły ich dzieci. Kupujmy je dla maluchów z głową – doceniając pomysł producenta, trwałe materiały i pomoc krajowych ekspertów.